Poniższy tekst stanowią fragmenty artykułu: Andrzej Staniszewski PRACOWNICY NAUKOWI I ABSOLWENCI WYDZIAŁU W WALKACH O NIEPODLEGŁOŚĆ. MATERIAŁY SYMPOZJUM „ZARYS HISTORII WYDZIAŁU ELEKTRYCZNEGO 1921 -1981” LISTOPAD 1981, WYDAWNICTWA POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ, WARSZAWA 1983. Opracowanie redakcyjne: prof. Zdzisław Grunwald oraz inż. J. Kubiatowski, prof. B. Walentynowicz
Walka z okupantem w latach 1939—1944 Charakterystycznym świadectwem i przykładem ciągłości pracy elektryków we wrześniu 1939 r. jest sprawa nadajnika średniofalowego uruchomionego około 10 września w Zakładzie Radiotechniki przez inż. Stanisława Ryżkę (st. asystenta, późniejszego profesora Wydziału) przy współudziale prof. Romana Trechcińskiego i inż. Mikołaja Pawłowa oraz technika Władysława Szymczyka. Zasilanie rezerwowe radiostacji zapewniono z akumulatorni znajdującej się w gmachu Fizyki. Był to stary nadajnik poznańskiej rozgłośni Polskiego Radia o mocy 1,5 kW. który prze-strojony na falę stacji Warszawa II pracował podczas coraz częstszych uszkodzeń nadajnika na Forcie Mokotowskim. Była to najdłużej działająca na fonii radiostacja walczącej Warszawy.
Również we wrześniu 1939 r. rozpoczęto budowę (inż. Stanisław Ryżko, Henryk Kalita, Jerzy Jarocki) uruchomionego w listopadzie nadajnika krótkofalowego przekazanego następnie Związkowi Walki Zbrojnej (ZWZ). Jesienią 1940 r. nadajnik ten pracował nadal zainstalowany wówczas na pawlaczu na ostatnim piętrze budynku przy ulicy Jasnej, w lokalu pozorującym biuro. Sprawdzał go tam Henryk Kalita zaprowadzony przez łącznika ZWZ, technika z Urzędu Telekomunikacji przy ul. Nowogrodzkiej, Malinowskiego.
Zarówno w Politechnice Warszawskiej, jak i w wielu innych ośrodkach na terenie Kraju pracownicy i absolwenci Wydziału brali udział w produkcji radiostacji konspiracyjnych, a wśród nich inżynierowie: J. Alimow, J. Barański. Wiesław Barwicz, Czesław Brodziak, Jerzy Czyż. Tadeusz Garliński. Michał Grabowski, Witold Hryszkiewicz. Jerzy Jarocki, Henryk Kalita, Maria Kliem, Lesław Kędzierski, Jerzy Kubiatowski, Henryk Kiihn-Kuniewski. Wojciech Lilienstern, Władysław Mancewicz, Wacław Musialowicz, Stanisław Ryżko, Kazimierz Stefko, Zbigniew Surówka, Stanisław Wolski, Ryszard Walter. Szczególne zasługi w organizacji produkcji sprzętu łączności ma zastępca dowódcy Wojsk Łączności Armii Krajowej, kpt. a następnie mjr i ppłk inż. Józef Srebrzyński.
Produkcja sprzętu radiowego nadawczo-odbiorczego na terenie Wydziału miała w pewnych okresach czasu charakter niemal seryjny zarówno co do liczebności poszczególnych partii, jak i organizacji montażu i sprawdzania elementów. Poza tym, prowadzono kontrolę, naprawy jak również dorabiano obudowy do sprzętu radiotechnicznego pochodzącego ze zrzutów lotniczych).
Wiele z wymienionych powyżej osób brało również udział w bezpośrednich działaniach operacyjnych Związku Walki Zbrojnej i potem Armii Krajowej i tak np. zasługą R. Waltera było nawiązanie łączności radiowej z władzami polskimi we Francji, a po jej upadku — w Wielkiej Brytanii.
Inż. Stefan Manczarski, późniejszy profesor Wydziału Elektroniki był autorem kompensacji układu antenowego radiostacji — urządzenia powszechnie wprowadzonego do radiostacji ruchu oporu — niemal uniemożliwiającego lokalizację stacji za pomocą goniometrów naziemnych.
Wymieniono tu zaledwie część absolwentów Wydziału czynnych w konspiracji, jednakże w tak krótkim szkicu nie sposób ująć niezwykłe losy wszystkich, często bezimiennych żołnierzy AK obsługujących rozległą sieć radiową zapewniającą nie tylko łączność z władzami polskimi w W. -Brytanii, bazami we Włoszech i w innych krajach, ale również pomiędzy okręgami, obwodami, a nawet poszczególnymi oddziałami AK. AL i jednostkami partyzantki radzieckiej działającymi na terenie kraju.
W sierpniu 1941 r. powraca na Wydział prof. Janusz Groszkowski (ewakuowany na wschód we wrześniu 1939 r. wraz z Państwowym Instytutem Telekomunikacyjnym, którego był dyrektorem, a następnie wykładający w latach 1940—1941 radiotechnikę na Wydziale Elektrycznym Politechniki Lwowskiej). Włącza się do pracy konspiracyjnej, uczestniczy w organizacji budowy radiostacji, wykonuje dla AK i Delegatury Rządu na Kraj liczne ekspertyzy z zakresu łączności, radia, radiolokacji, jak również badania materiałów i sprzętu dostarczanego przez nasz wywiad. Na jesieni 1943 r. na polecenie członków Delegatury, prof. Andrzeja Tretiaka — anglisty z Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. Stefana Bryły z Politechniki Warszawskiej, prof. Janusz Groszkowski odsuwa się na kilka miesięcy od prac i kontaktów konspiracyjnych, aby być absolutnie „czystym" w związku z czekającą go pracą o wielkiej wadze.
W pierwszych dniach czerwca 1944 r. zjawia się łącznik: Jerzy Chmielewski, były szef Biura Studiów Gospodarczych II Oddziału Komendy Głównej AK przydzielony wówczas do pomocy inż. Antoniemu Kocjanowi (m. in. główni organizatorzy akcji rozszyfrowania nowej broni niemieckiej). W bardzo dobrze zakonspirowanym lokalu na ul. Skolimowskiej przy rogu Chocimskiej prof. Janusz Groszkowski bada urządzenia radiowe nadawcze i odbiorcze oraz sterujące pochodzące z rakiety V2. Niektóre elementy po wymontowaniu badane są poza tym lokalem.
Po przeszło 10 dniach pracy prof. J. Groszkowski sporządza raport o wynikach badań, który zostaje skierowany do Londynu dwiema drogami: krótki opis drogą radiową w meldunku wywiadowczym 366/1176 z dnia 12.06.44 r. oraz obszerne sprawozdanie wraz z rysunkami technicznymi wysłane w postaci mikrofilmu za pośrednictwem specjalnego kuriera.
W 1943 r. doc. J. L. Jakubowski — późniejszy profesor i dziekan Wydziału Elektrycznego — działając w komórce wywiadu technicznego AK dostarczył do zbadania przez prof. J. Groszkowskiego elementy niemieckiego radaru, które zostały następnie przesłane do Londynu.
Przykładem innego rodzaju działalności może być konspiracyjne, dobrze zorganizowane i aktywne laboratorium fotograficzne uruchomione przez prof. Mieczysława Wolfkego już na początku 1940 r. przy Zakładzie Fizyki. Jego córka Lucyna prowadziła zaopatrzenie pracowni, archiwum i ewidencję. Początkowo wykonywano mikrofilmy opracowań naukowych dla łatwiejszego ukrycia ich przed Niemcami; następnie zakres prac rozszerzono. Wykonywano m. in. fałszywe dokumenty personalne dla członków organizacji konspiracyjnych, teleobiektywem fotografowano sceny uliczne obrazujące terror okupanta oraz wykonywano zdjęcia różnych funkcjonariuszy gestapo, których podobizny były potrzebne dla celów identyfikacji władzom polskiego podziemia. Z prof. Mieczysławem Wolfke współpracowali: inż. Stefan Rossalski (pseudonim „Ster"), inż. Zbigniew Toniszewski, oraz Jan Makulski, oficer AL.
Prof. K. Drewnowski, Rektor Politechniki Warszawskiej od dnia 01.09. 1939 r., pracuje dla Uczelni i działa w konspiracji. Jest jednym z członków-założycieli Centralnego Komitetu Organizacji Niepodległościowych, w 1941 r. bierze udział w pracach Komisji Strat i Odszkodowań, od 1942 r. jest członkiem Komisji Rewizyjnej KG ZWZ - AK. W dniu 10.11.1942 r. zostaje aresztowany „za działalność na stanowisku Rektora Politechniki Warszawskiej", uwięziony na Pawiaku po czym wywieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku, a następnie do obozu w Dachau.
Wśród pracowników Fabryki Aparatów Elektrycznych Kazimierz Szpotański i S-ka, jedną z grup Ruchu Oporu zorganizował inż. Zdzisław Grunwald, kierownik Działu Dźwigowego (późniejszy profesor Wydziału). Z materiałów przydzielanych na produkcję dla Niemców wykonywane były m. in. latarki sygnalizacyjne dla oznaczania miejsc zrzutów lotniczych. Od maja 1942 r. inż. Z. Grunwald (pseudonim Zych), jako członek ZWZ, a potem AK, organizował drużynę, a następnie pluton. Z absolwentów Wydziału należeli doń inż. Władysław Rode (pseudonim Rewski) oraz studentka Danuta Tuzówna (pseudonim Anna).
Absolwenci i studenci Wydziału działali oczywiście nie tylko na terenie Warszawy. Należy tu wspomnieć np. o inż. Czesławie Rukszto, który po rozbrojeniu w 1939 r. w Haliczu wkrótce na terenie Wilna zostaje zastępcą sekretarza Wileńskiej Rady Niepodległości organu naczelnego Wileńskiej Koncentracji Demokratycznej (WKD). W marcu 1943 r. inż. Cz. Rukszto (pseudonim Wiktor) przyjeżdża do Warszawy w sprawie drukarni dla okręgu wileńskiego. Po kilku tygodniach nastąpił przerzut drukarni do Wilna. W uruchomieniu maszyn i instalacji zakonspirowanej przy ul. Lwowskiej 13 drukarni pomagali Wiktorowi studenci Wydziału: Jan Monkiewicz i Zbigniew Chlopicki. W drukarni, nad którą urządzono stolarnię produkującą skrzynki do piwa oraz łóżka drewniane powstawały m. in. dwa konspiracyjne miesięczniki. Drukarnia działała do listopada 1944 r. w działalności WKD i w akcjach zbrojnych AK brał również udział inż. Wiktor Szukszta (późniejszy profesor Politechniki Gdańskiej), inż. Jeremi Łukaszewicz oraz student Tadeusz Lisowski.
Inż. Władysław Latek — absolwent i późniejszy profesor i dziekan Wydziału — od 1941 r. był członkiem Batalionów Chłopskich, a następnie w stopniu kapitana zastępcą komendanta obwodu BCh. W 1943 r. został Delegatem Rządu Londyńskiego na powiat Lubartów; brał udział w scalaniu na tym terenie oddziałów BCh i AK.
Duży był udział pracowników i absolwentów Wydziału w Biurze komunikacji Wojskowej AK prowadzonym przez inż. Józefa Mo: z którym współpracowało wielu inżynierów spośród byłych pracowników resortu Poczt i Telegrafów. Biuro posiadało liczne placówki terenowe ściśle uzależnione od odpowiednich szczebli dowództw ZWZ, a następnie AK. Placówki te przygotowywały przejęcie w Kraju systemu łączności po odzyskaniu niepodległości. Jednocześnie te same zespoły powodowały akcje sabotażowe, czego dowodem jest np. opracowanie przez inż. Bolesława Jakubowskiego instrukcji o dalekopisach niemieckich i o ich niszczeniu, a przez inż. Antoniego Palczewskiego — wskazówek o uszkadzaniu telefonicznych central ręcznych.
Podobne komórki ZWZ, a następnie AK, istniały na kolejach. Pracami konspiracyjnymi kierowali polscy kolejarze, a wśród nich absolwent Wydziału inż. W. Kornacki. Wśród innych prac. prof. Roman Trechciński w latach okupacji był inspiratorem i twórcą nowych koncepcji sygnalizacji i zabezpieczeń elektrycznych na kolejach: tzw. system RTK o nazwie pochodzącej od odcinka linii EKD (dzisiejsza WKD) Reguły — Tworki — Komorów, na którym były prowadzone próby i doświadczenia. Oprócz prof. R. Trechcińskiego uczestniczyli w tych konspiracyjnych pracach jego dwaj synowie, absolwenci Wydziału, Jerzy i Roman oraz Jerzy Kubiatowski.
Wymienione prace, prowadzone niejako na marginesie działalności zbrojnej, służyły temu samemu co i ona celowi, lecz dalej widzianemu, a że prowadzili je często ci sami ludzie i były one również związane z najwyższym ryzykiem godzi się wspomnieć o nich właśnie w tym rozdziale.
Obszerne działania poświęcone były planom przyszłej elektryfikacji kraju. Pod przewodnictwem prof. Jana Obrąpalskiego z istotnym udziałem inż. Czesława Mejro powstał w latach 1942—1944 Program Elektryfikacji Polski, obejmujący również tereny aż do Odry i Nysy Łużyckiej oraz Ziemie Północne. Opracowanie było opublikowane w konspiracji, a zaraz po wojnie wykorzystały je władze energetyki w pierwszych planach elektryfikacji i odbudowy energetyki. Pracowali nad nim inżynierowie: Kazimierz Herniczek, Tadeusz Kahl, Andrzej Kamiński, Ryszard Kontkiewicz, Jerzy Kryński, Stefan Kwiatkowski, Czesław Nielubowicz, Karol Przanowski, Bohdan Walentynowicz i Zygmunt Wierzbowski, a więc w większości absolwenci Wydziału, a wśród nich kilku późniejszych jego profesorów.
W innym zespole, kierowanym przez b. dyrektora Związku Elektrowni Polskich Mieczysława Kuźmickiego, brali udział prof. Roman Podoski oraz inżynierowie: Janusz Tymowski, Stanisław Wóycicki oraz Kazimierz Straszewski (były dyrektor Elektrowni Pruszkowskiej).
W związku z zarządzoną przez okupanta hitlerowskiego akcją „Kupfe-raction" (mającą na celu demontaż miedzianych przewodów elektrycznych) podjęto sabotowanie tych zarządzeń. Wzięli w tym udział m. in. inżynierowie: Jan Piasecki i Bohdan Walentynowicz. W zasięgu Elektrowni Okręgu Warszawskiego udało się uniknąć zdemontowania przewodów o masie miedzi ok. 360 t.
Powstanie Warszawskie Najliczniejsza zwarta grupa elektryków, absolwentów Wydziału, walczyła w czasie Powstania na terenie Elektrowni Warszawskiej na Powiślu. Zorganizowane w niej oddziały Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP) działały początkowo w składzie ZWZ. a następie AK. Do akcji w pierwszym dniu Powstania były przygotowane i przeszkolone 63 osoby, a wśród nich inżynierowie: Wojciech Bobiński, Walery Cieśliński, Czajkowski, Jan Galiński, Kazimierz Kolbiński. Włodzimierz Ossowski, Władysław Perkowski, Aleksander Rondthaler, Wincenty Szantyr, Witoid Szewell. Zastępcą dowódcy oddziałów elektrowni był inż. Tadeusz Kahi (pseudonim Kowalski), pracownik tejże elektrowni od 1935 r., późniejszy profesor Wydziału, dowódcą zaś kpt. inż. Stanisław Skibniewski (pseudonim Cubryna) elektryk, absolwent Politechniki Gdańskiej. Żołnierze niemieccy oraz własowcy w liczbie 196 ludzi stanowili obsadę elektrowni.
Grupa bojowa podzielona na 6 plutonów, każdy pod dowództwem inż. elektryka — oficera rezerwy — opanowała elektrownię do południa dnia 2 sierpnia. Zginęli pierwszego dnia inż. Wojciech Bobiński oraz inż. Aleksander Rondthaler; byli również ranni; wieczorem pierwszego dnia pozostało około 40 osób zdolnych do walki. Straty niemieckie stanowiło: 20 zabitych, 56 rannych i wielu wziętych do niewoli. Obrońcy byli znaczną ilość broni i amunicji.
Elektrownia była głównym bastionem walki na Powiślu. Załoga w liczbie około 600 ludzi nie przerwała pracy, wielkim wysiłkiem i z poświęceniem utrzymywała ruch urządzeń mimo ostrzału artyleryjskiego i bombardowań lotniczych. Nieznany autor napisał słowa pod melodię żołnierskiej piosenki „Piechota, ta szara piechota":
Bez oznak, bez szarży, lecz szary nasz strój,
Żar maszyn nam tylko przyświeca —
Robotnik jak żołnierz, gotowy na bój.
Na bój! Elektrowni forteca!
Na pierwszej reducie kominów trwa rząd
Do pracy nas twardej podnieca —
To walka straszliwa, ogniowy nasz front.
Nasz front — Elektrowni forteca!
Dla Ciebie, Warszawo, dla ran Twych i łez —
To hasło żar w sercach nam wznieca —
Dla Ciebie, Warszawo, wytrwamy po kres.
Nasz front — Elektrowni forteca!
Wytrwali 36 dni i nocy walki; 4 września nastąpiło zmasowane bombardowanie, płonęły zapasy węgla, budynek, warsztaty zostały całkowicie zburzone, podobnie — łaźnia, stołówka i koszary. Nastąpiło potężne natarcie oddziałów gen. Reinefartha. Obrońcy przetrwali cały ten dzień i jeszcze noc, 5 września po południu wobec zupełnego wyczerpania amunicji wycofali się do Śródmieścia. 6 września padło całe Powiśle.
Ciekawym epizodem działalności AK na Powiślu była budowa samochodu opancerzonego — „Kubusia". Załoga elektrowni dała na ten cel ciężarówkę Chevrolet, sprzęt spawalniczy oraz znaczną ilość blach i kątowników.
W Elektrowni Okręgu Warszawskiego w Pruszkowie dowódcą samodzielnego plutonu Wojskowej Służby Ochrony Powstania był inż. Stefan Kwiatkowski. Pluton zorganizowano na początku 1943 r., w przeddzień Powstania liczył ok. 50 ludzi podzielonych na trzy drużyny: elektrownianą, sieciową i bojową. Obsada Wehrmachtu składała się z 12—15 żołnierzy. Połowa Niemców została w elektrowni wybita, kilku wzięto do niewoli, jeden czy dwóch zdołało uciec.
Dowódca, inż. Stefan Kwiatkowski — oraz jego zastępca, mistrz-elektryk Tadeusz Jądrzejczyk zostali ranni. Powstanie w Pruszkowie jednak nie powiodło się, nie opanowano poza elektrownią żadnego ważnego obiektu. Zdobywcy elektrowni 2 sierpnia wycofali się samorzutnie, bez strat.
W dniu 8 sierpnia uruchomiono w gmachu PKO na rogu ul. Jasnej i Świętokrzyskiej nadajnik. Jednym z członków obsady radiostacji był inż. Roman Kitzner, absolwent Wydziału. Zapowiedź pierwszej audycji brzmiała: „Tu radiostacja AK — Błyskawica — na fali 32,8 metra". Na mieście ukazały się plakaty o następującej treści:
„Słuchajcie audycji radiowych walczącej Warszawy! na falach średnich - 224 m lub 251 m. na falach krótkich - 32.8 m i 52.1 m. Audycje Polskiego Radia nadawane są codziennie — w języku polskim: 1) na fali średniej o godz. 12-tej, 2) na fali krótkiej o godz. 10.35 i 18.30 oraz 3) audycje specjalne poświęcone Ziemiom Zachodnim i Wschodnim Rzeczypospolitej na falach krótkich o godz. 14.30, 4) codziennie w języku angielskim na fali krótkiej o godz. 10.15 i 22.30. Audycje stacji nadawczej Armii Krajowej „Błyskawica" nadawane są codziennie w języku polskim na fali krótkiej o godz. 9.45, 14.00, 19.30 i 22.00".
Radiostacja ta była kolejno przenoszona do budynku „Adrii" na ul. Moniuszki 10, w Al. Jerozolimskie, potem na ul. Poznańską 15 — do szopy za budynkiem dawnej ambasady Związku Radzieckiego, wreszcie na ul. Koszykową 26 do budynku Biblioteki Publicznej. Radiostacja zakończyła działalność w dniu 4 października 1944 r.
W dniu 2 sierpnia 1944 r. powstało Powstańcze Biuro Spraw Elektrycznych. Jego organizatorem i kierownikiem był absolwent Wydziału inż. Stanisław Wóycicki (pseudonim Stefan Wojtecki). Współdziałał on ściśle ze swym kolegą ze studiów por. inż. Włodzimierzem Hełlmannem (pseudonim Bill) późniejszym profesorem Politechniki Gdańskiej, oficerem Inspekcji Sieci Elektrycznej Komendy Placu AK.
Siedziba biura znajdowała się przy ul. Wilczej 23. Kwaterowała tam aż do dnia kapitulacji Powstania brygada sieciowa złożona z oddelegowanych pracowników Elektrowni na Powiślu. Dysponowano planami sieci rozdzielczych wysokiego i niskiego napięcia, sprzętem i narzędziami do wykonywania przełączeń i prac monterskich oraz kluczami do stacji transformatorowych i rozdzielczych.
Powstańcze Biuro Spraw Elektrycznych prowadziło i koordynowało działania m. in. w zakresie:

• utrzymywania dostawy energii elektrycznej (do chwili upadku Elektrowni na Powiślu) dla potrzeb produkcji powstańczej, szpitali, powstańców — żołnierzy oraz ogólnych potrzeb ludności Śródmieścia, przez wykonywanie przełączeń w stacjach rozdzielczych, napraw, a nawet budowę prowizorycznych linii zasilających odbiory szczególnie ważne.
• wyłączania dopływu energii na teren opanowany przez nieprzyjaciela,
• zabezpieczania istniejących na terenie działania, przyjmowania oddawanych dla celów Powstania, a nawet rekwirowania: silników spalinowych i paliw, prądnic, akumulatorów, prostowników, kabli, przewodów, osprzętu instalacyjnego, latarek ręcznych, ogniw chemicznych, sprzetu oświetleniowego.
• wykonywania oświetlenia punktów opatrunkowych i miejsc przeprowadzania operacji chirurgicznych, przy wykorzystaniu żarówek samochodowych zasilanych z akumulatorów.

Wykorzystując nieczynny kabel wysokiego napięcia, połączono aparat telefoniczny w mieszkaniu przy ul. Wilczej 23 z centralką telefoniczni Elektrowni na Powiślu. Uzyskano w ten sposób łączność z dowództwem Elektrowni i za pośrednictwem tej centralki — łączność z Żoliborzem i Mokotowem.
Przy ul. Hożej 51/53 (Zakłady Mleczarsko-Jajczarskie) zmontowano ze zgromadzonych elementów, uruchomiono i eksploatowano prowizoryczną elektrownię spalinową. Głównym jej wykonawcą i opiekunem był późniejszy starszy wykładowca Wydziału Sobiesław Dajkowski (pseudonim Florek).
Po upadku Elektrowni na Powiślu, ów zaimprowizowany zespół prądotwórczy stanowił jedyne źródło energii elektrycznej dla silnika pompy studni głębinowej, aparatury rentgenowskiej oraz radiostacji „Błyskawica".
Wśród pełniących służbę w Powstańczym Biurze Spraw Elektrycznych byli również inni absolwenci Wydziału, inżynierowie: Jan Chwalibóg, Wieńczysław Hartwig (prowadził systematyczny nasłuch radiowy), Jan Kempiński, Jerzy Mioduszewski oraz Józef Zydanowicz — późniejszy profesor Wydziału. Działalność Biura trwała aż do chwili kapitulacji Powstania.
W dzielnicy Żoliborz, w Obwodzie „Żywiciela" (ppłk M. Niedzielski) dowódcą 239 plutonu II kompanii batalionu „Żubry" był ppor. inż. Zdzisław Grunwald, jego zastępcą plut. pchor. inż. Władysław Rode, współorganizatorem plutonu pchor. inż. Stefan Nowicki, łączniczką studentka Wydziału Danuta Tuzówna. Pluton walczył na Marymoncie, Żoliborzu, w Puszczy Kampinoskiej ok. 7 sierpnia podejmował zrzuty angielskie. Inż. Władysław Rode oraz Danuta Tuzówna zginęli 2 sierpnia pod Babicami. Inż. Z. Grunwald ranny 30 września, w dniu kapitulacji Żoliborza, w październiku zostaje wywieziony do obozu jeńców.

W poniższej tabeli podano w kolejności alafabetycznej nazwiska i imiona 94 żołnierzy Armii Krajowej, którzy ukończyli Politechnikę Warszawską lub/oraz byli wykładowcami w tej Uczelni. Uwzględniono osoby wymienione w wydaniu specjalnym Biuletynu Informacyjnego PW wrzesień 1989, w opracowaniu Andrzeja Staniszewskiego "W WALKACH O NIEPODLEGŁOŚĆ" dostępnym pod tym samym adresem co zamieszczona tablica pamiątkowa oraz podane w dwóch kategoriach Wikipedii: 1) Absolwenci Politechniki Warszawskiej 2) Wykładowcy Politechniki Warszawskiej Nazwisko i imię osoby jest linkiem do biogramu zamieszczonego w Wikipedii. Podano także czy osoba była studentem - S, absolwentem - A, czy wykładowcą - W oraz czy biogram jest opracowany samodzielnie - S (osoby wymienione w w/w opracowaniu), czy pochodzi z Wikipedii - W.
Lp	Nazwisko i imię/imiona	Absolwent	Wykładowca	Rodzaj biogramu
1	Abłamowicz Andrzej	A		W
2	Badźmirowski Krzysztof	A	W	W
3	Bagiński Ryszard	A		W
4	Bernas Stefan	A	W	W
5	Bernhardt Maciej		W	W
6	Bobińska Jadwiga Jadwiga Bobińska, inżynier chemik, absolwentka Politechniki Warszawskiej, asystentka prof.Świętosławskiego. Członek Armii Krajowej, działała w pomocy dla więźniów Pawiaka. Rozstrzelana w 1943r. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	A		S
7	Bretsznajder Stanisław Stanisław Bretsznajder, doktor inżynier, absolwent Politechniki Warszawskiej, pseudonim "Chemik". Kierownik referatu studiów dywersji pożarowej Armii Krajowej w latach 1940-44. Opracowywał środki techniczne dla dywersji, używane następnie do palenia wojskowych magazynów, wagonów, obiektów przemysłowych, mostów itp. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	A		S
8	Bryła Stefan		W	W
9	Chwalibóg Ryszard	A		W
10	Ciopa Mieczysław Mieczysław Ciopa, inżynier geodeta, absolwent Politechniki Warszawskiej podporucznik Armii Krajowej pseudonim " Marabut" - dowódca kompanii "Genowefa", zgrupowanie "Harnasie". Poległ w Powstaniu Warszawskim 5.08. 1944r. podczas odpierania ataku czołgów na barykadę w rejonie ulic Świętokrzyskiej i Czackiego. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	A		S
11	Cybulski Adam	A		W
12	Czepczak Bronisław	A		W
13	Czochralski Jan		W	W
14	Dahlig Włodzimierz	A	W	W
15	Deczkowski Juliusz Bogdan		W	W
16	Dembiński Tadeusz Tadeusz Dembiński, student tajnej Politechniki Warszawskiej, podporucznik Armii Krajowej, pseudonim "Słoń". Brał udział w walkach na Woli 4. 08. 1944r. ranny w czasie ataku na szkołę przy ul. Żytniej. Zamordowany przez hitlerowców w szpitalu Karola i Marii. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	S		S
17	Drewnowski Kazimierz Kazimierz Drewnowski (ur. 4 marca 1881 r. w Stanisławowie, zm. 22 VIII 1952 w Zakopanem). Studiował na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej (1899-1903) oraz na Wydziale Elektrotechniki Politechniki w Zurychu (1903-1905). Po dwóch latach pracy w zakładach elektrotechnicznych firmy Siemens w Wiedniu i we Fryburgu wrócił do Lwowa. Od 1907 r. był adiunktem w Katedrze Elektrotechniki Szkoły Politechnicznej we Lwowie, a od 1911 r. wykładał elektrotechnikę w lwowskiej Szkole Przemysłowej. Do Polski wrócił po wybuchu I wojny światowej. Wstąpił do Legionów Polskich J. P'łsudskiego, gdzie zajmował się organizacją łączności. W latach 1917-1918 był adiutantem Rady Regencyjnej w Warszawie. Po wojnie kierował służbą łączności w Naczelnym Dowództwie i na Wydziale Wojsk Łączności w MSW. W 1915 r. zgłosił się do pracy w Politechnice Warszawskiej. Od 1 IX 1919 r. pracował jako zastępca profesora. Nie przerwał jeszcze kariery wojskowej - organizował od podstaw Inspektorat Wojsk Łączności i współtworzył Wyższą Szkołę Oficerską Wojsk Łączności, gdzie był wykładowcą. Został pierwszym komendantem Głównej Szkoły Artylerii i Inżynierii. 24 IX 1923 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego elektrotechniki mierniczej na Wydziale Elektrotechnicznym PW. Był dziekanem Wydziału Elektrycznego w latach 1928/1929 i 1933/1934. Do 1939 r. kierował Katedrą i Zakładem Miernictwa Elektrotechnicznego (od 1934 r. Zakładem Miernictwa Elektrotechnicznego i Wysokich Napięć). W 1939 r. został Rektorem PW. Obowiązki zaczął pełnić 1 IX 1939 r. od zabezpieczenia budynków, urządzeń i zbiorów PW. Podczas II wojny światowej prof. Drewnowski oficjalnie pełnił funkcję zastępcy dyrektora Państwowej Wyższej Szkoły Technicznej - nieoficjalnie organizował tajne studia. Wymieniany w pismach urzędowych okupanta jako "były rektor* otrzymał stanowisko zarządcy Politechniki. Faktycznie rektor tajnej Politechniki Warszawskiej, W 1941 r. bierze udział w pracach Komisji Strat i Odszkodowań, od 1942 r. jest członkiem Komisji Rewizyjnej KG ZWZ - AK. Prowadzi działalność konspiracyjną z ramienia tajnego Departamentu Oświaty i Kultury przy Delegaturze Rządu na Kraj. W nocy z 10 na 11 listopada 1942 roku został aresztowany „za działalność na stanowisku Rektora Politechniki Warszawskiej”. Z Pawiaka wywieziono go do obozu koncentracyjnego na Majdanku, a następnie do obozu w Dachau. Po zakończeniu wojny prof. Kazimierz Drewnowski znalazł się w Belgii, gdzie zaangażował się w działania Ośrodka Wyższych Studiów Polskich. Na Politechnikę Warszawską wrócił w 1947 r. i objął Katedrę i Zakład Miernictwa Elektrycznego i Wysokich Napięć na Wydziale Elektrycznym PW. Koncentrował się na pracy naukowej. Metoda kompensacyjnego pomiaru rozkładu pola elektrycznego została nazwana w literaturze metodą Drewnowskiego. Źródła i szczegóły Żródło 1		W	S
18	Ebert Jan Tadeusz Jan Tadeusz Ebert (ur. 28 maja 1931 roku w Warszawie). Brał udział w Powstaniu Warszawskim jako łącznik w kompanii 2 pułku Armii Krajowej „Baszta” na Mokotowie, ps. „Ryś”. Od 1949 r. studiował na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej (później, od chwili utworzenia, na Wydziale Łączności). Dyplom inżyniera elektronika uzyskał w 1953 roku, a magistra inżyniera w 1956 roku. Od 1951 roku pracował w Katedrze Urządzeń Radiotechnicznych. Zajmował kolejno stanowiska: asystenta, adiunkta, profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego. W 1984 roku został wybrany na dziekana Wydziału Elektroniki, którą to funkcję pełnił przez 2 kadencje (do 1990 roku), inicjując reformę kształcenia na Wydziale. W realizacji tej reformy brał czynny udział po 1990 roku, kierując przez 2 kadencje władz Wydziału Radą Programową (jedną z dwóch), a następnie, do 2002 roku, Komisją Rady Wydziału ds. Kształcenia. Ponadto w latach 1999-2002 prowadził prace Rektorskiej Komisji ds. Nagród i Odznaczeń. Technika dużych mocy wielkiej częstotliwości stanowiła od początku przedmiot zainteresowań naukowych i wielu prac, w których Jan T. Ebert brał udział, nierzadko w roli kierowniczej. Wartość większości prac polegała na kompleksowym potraktowaniu zadania: od przyczynków teoretycznych bądź koncepcji nowych rozwiązań poprzez wnikliwe procedury eksperymentalne, nierzadko wymagające rozwinięcia oryginalnych metod pomiaru, do sprawdzonych konstrukcji lub starannie dopracowanych metod projektowania. Ten ostatni aspekt wzbogacał zarówno treści wykładów oraz ćwiczeń dla studentów, jak również podręczniki. Jan T. Ebert prowadził wykłady na wyższych semestrach studiów z „Urządzeń radionadawcznych”, „Techniki mocy wielkiej częstotliwości” i „Podzespołów radiowych”. Wypromował około 50 dyplomantów – magistrów oraz 9 doktorów. Kierując przez wiele lat Zakładem Urządzeń Radiotechnicznych (1970-2000) doczekał się kilku awansów na profesorów swoich młodszych kolegów (w kraju i za granicą). Za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne otrzymał 6 nagród Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, nagrodę Ministra Obrony Narodowej oraz wiele nagród Rektora Politechniki Warszawskiej. W 2002 roku został odznaczony Medalem Politechniki Warszawskiej (Nr.10). Jego aktywność została też nagrodzona odznaczeniami państwowymi: Złoty Krzyż Zasługi (1973), Krzyż Kawalerski (1984) i Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1994) oraz resortowymi: Medal Komisji Edukacji Narodowej (1988), srebrny i złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1990). Za udział w Powstaniu otrzymał Warszawski Krzyż Powstańczy (1983) oraz Krzyż Armii Krajowej (1986). Źródła i szczegóły Żródło 1 Żródło 2 Żródło 3	A	W	S
19	Gdulewski Ryszard	A		W
20	Glazer Zygmunt	A		W
21	Górski Jan	A		W
22	Groszkowski Janusz	A	W	W
23	Grunwald Zdzisław Zdzisław Grunwald (ur. 1 maja 1911 w Łodzi, zm. 15 marca 1996) – polski inżynier, profesor, wykładowca na Politechnice Warszawskiej i Politechnice Lubelskiej, żołnierz Armii Krajowej. Studia wyższe na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej ukończył w 1937 roku. Swoje pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywał w jednym z najbardziej znanych przed wojną zakładów: w Fabryce Aparatów Elektrycznych K. SZPOTAŃSKI i S-ka. Pracował tam aż do wybuchu powstania warszawskiego. Specjalizował się wówczas w opracowywaniu kompletnej aparatury do napędów dźwigowych. Uzyskał wtedy wysokie kwalifikacje i był cenionym projektantem układów tworzonych z urządzeń produkowanych przez fabrykę, w której pracował. W czasie niemieckiej okupacji służył w szeregach Armii Krajowej, ps. „Zych”. W stopniu podporucznika, jako dowódca plutonu 239 w Zgrupowaniu „Żubr”, uczestniczył w powstaniu warszawskim. Jako jeden z nielicznych przeżył masakrę swojej kompanii pod Boernerowem (2 sierpnia 1944). Po upadku powstania trafił do niemieckiej niewoli. Po zakończeniu wojny pracował w Zakładach Urządzeń Dźwigowych w Warszawie. Pod koniec lat czterdziestych awansował na stanowiska kierownicze, co zbliżyło go do problemów organizacji i zarządzania w przemyśle. Od 1950 roku pracował na Politechnice Warszawskiej. Pełnił tam różne funkcje będąc od 1964 r. kierownikiem Katedry Napędów Elektrycznych, a następnie po reorganizacji struktury Wydziału, kierownikiem Zakładu Elementów Automatyki i Automatyki Napędów, wchodzącego w skład Instytutu Sterowania i Elektroniki Przemysłowej. Był prodziekanem oraz pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji w komisjach senackich i wydziałowych. Angażował się bardzo w prace nad powołaniem Wydziału Elektrycznego w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Lublinie. Od 1964 r. był pełnomocnikiem dziekana Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej ds. łączności z Wyższą Szkołą Inżynierską w Lublinie. Przez kilkanaście lat zatrudniony był również w WSInż. w Lublinie a później w Politechnice Lubelskiej. Jest autorem kilku podręczników, w tym pierwszy to oryginalna książka Wyposażenie elektryczne dźwignic wydana w 1952 r. Utorowała ona rozwój tego typu napędów w Polsce. Dalsze liczne prace profesora Z. Grunwalda stanowiły ważny wkład w rozwój napędu elektrycznego. Pod jego kierunkiem prowadzono liczne prace badawcze dla przemysłu z zakresu sterowania i regulacji układów napędowych. Będąc już na emeryturze, wraz z zespołem swoich wychowanków, pracowników Zakładu Elementów Automatyki i Automatyki Napędów Politechniki Warszawskiej wydał w 1987 r. książkę Napęd Elektryczny, która do chwili obecnej wchodzi w skład podstawowej bibliografii z tej dziedziny. Był także autorem monografii „Żubry” na Żoliborzu. Wspomnienia żołnierzy powstania warszawskiego (wyd. 1993), w której zawarł m.in. fragmenty swoich wspomnień z czasów konspiracji i powstania. Grób prof. Zdzisława Grunwalda na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie Źródła i szczegóły Żródło 1 Żródło 2	A	W	S
24	Guzicki Leszek		W	W
25	Habich Edward		W	W
26	Iwanowski Wacław		W	W
27	Jakubowski Janusz Lech Janusz Lech Jakubowski (ur. 19 lutego 1905r., zm. w 7 maja 2000r.) – inżynier elektrotechnik, wykładowca, profesor Politechniki Warszawskiej, laureat tytułu doctora honoris causa Politechniki Warszawskiej. W 1924 ukończył Gimnazjum Humanistyczne im. M. Reja w Warszawie. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. W 1931 otrzymał dyplom inżyniera elektryka. W latach 1929 i 1932, odbył staż w Laboratoire Ampere w Paryżu, w tym samym czasie pracował jako asystent w Zakładzie Miernictwa Elektrycznego i Wysokich Napięć Politechniki Warszawskiej. W 1935 na podstawie pracy „Nowy układ prostownikowo-pojemnościowy do pomiaru wysokiego napięcia” uzyskał stopień doktora nauk technicznych. W 1936 w Instytucie Wysokich Napięć Politechniki w Akwizgranie, przy wsparciu prof. W. Rogowskiego, współtworzył całkowicie nową dyscyplinę nauki dot. oscylacji wysokich napięć. W czasie współpracy z Komisją 8 Stowarzyszenia Elektryków Polskich – Izolatory i Napięcie, J.L. Jakubowski stworzył projekt przepisów na pomiar napięcia iskiernikiem kulowym. W 1937 zakończył przewód habilitacyjny. Po wybuchu II wojny światowej, początkowo pracował jako nauczyciel w Szkole Elektrycznej II stopnia, a następnie prowadził zajęcia w uruchomionej przez Niemców Państwowej Wyższej Szkole Technicznej. Aktywnie działał w konspiracji, należał do Armii Krajowej ps. "Eligiusz". W 1943 r. działając w komórce wywiadu technicznego AK dostarczył do zbadania przez prof. J. Groszkowskiego elementy niemieckiego radaru, które zostały następnie przesłane do Londynu. Walczył w Powstaniu Warszawskim. W 1945 został Dziekanem Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej. W latach 1945-1946 wykładał w Szkole Inżynierskiej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W 1948 wyjechał do USA, gdzie brał udział w Kongresie Wychowania Inżynierskiego, co zaowocowało zakupem, m.in. aparatury naukowej oraz książek dla odbudowującej się Politechniki Warszawskiej. W 1966, z ramienia UNESCO, wyjechał do Algierii jako szef projektu ds. techniki wysokich napięć. Utworzył w El Harrach na przedmieściach Algieru politechnikę z laboratorium wysokich napięć. W czasie pobytu w Algierii wykonał (w rejonach Sahary), badania osadów na izolatorach, odkrył wtedy nową formę wyładowań. Francja, za trud w naukową współpracę francusko-polską, uhonorowała J. L.Jakubowskiego Medaille de la Recherches et de l’Invention. Odznaczenia i wyróżnienia: Medaille de la Recherches et de l’Invention (Francja) tytuł doctora honoris causa Politechniki Warszawskiej - 1986 Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Nagroda Państwowa II stopnia Medal PAN im. M. Kopernika Żródło i szczegóły Żródło 1	A	W	S
28	Kaczyński Rajmund		W	W
29	Kietlinski Stanisław Stanisław Kietlinski,inżynier, absolwent Wydziału Inżynierii PW, adiunkt Zakładu Budownictwa Wodnego. Walczył w Powstaniu w zgrupowaniu "Baszta", poległ 14.IX.1944r. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	A		S
30	Kończykowski Henryk	A		W
31	Kocjan Antoni Antoni Kocjan, inżynier, pseudonim "Michał","Korona" absolwent Politechniki Warszawskiej, szef przemysłowego wywiadu lotniczego Armii Krajowej. Przyczynił się do zdekonspirowania tajemnicy hitlerowskich doświadczeń nad bronią odwetu w Penemunde, a następnie zdobycia na terytorim Polski rakiety V-2. Sekretna broń hitlerowska V-2 miała zapewnić odwet i zwycięstwo Niemiec w II wojnie światowej. W kwiet¬niu 1944r. tylna komora rakiety V-2 w stanie nieuszkodzonym po próbnym locie wpadła w ręce polskich partyzantów w okolicach nadbuźańskich. Po czym została przekazana do zbadania uczonym z Politechniki Warszawskiej. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	A		S
32	Kowalczyk Edward	A	W	W
33	Krzemiński Konstanty Ekspedyt Wojciech	A	W	W
34	Kulczyk Jan Piotr	A		W
35	Kurcyusz Helena	A		W
36	Kwiatkowski Bohdan	A		W
37	Lanzendoerfer Jerzy		W	W
38	Latour Stanisław	A		W
39	Lewandowski Zbigniew	A	W	S
40	Łada Lech	A		W
41	Łazarski Ryszard	A		W
42	Lemanowicz Jerzy		W	W
43	Leyko Jerzy	A		W
44	Lis Stanisław		W	W
45	Łypacewicz Krzysztof	A		W
46	Madejski Mieczysław	A		W
47	Manczarski Stefan Stefan Manczarski (ur. 30 maja 1899 w Warszawie, zm. zm. 17 listopada 1979 tamże), syn i Barbary z Truszkowskich. Wybitny polski inżynier i uczony, radioelektryk, geofizyk i biofizyk, konstruktor, wizjoner i organizator badań w wielu dziedzinach nauki i techniki, wynalazca i pionier radiofonii. Studiował od 1917 na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej i uzyskał dyplom w 1923 r., nastepnie obronił doktorat z nauk fizycznych. Przed wojną pracował w przemyśle radiotechnicznym, a następnie, a w latach 1927-39 w Warszawskiej Dyrekcji i Ministerstwa Poczt i Telegrafów jako ekspert, radca i naczelnik Wydz. Radiokomunikacji, współpracował także z Polskim Radiem. Opracował wiele opatentowanych anten radiowych, wykorzystanych przez resort poczt i telegrafów oraz Polskie Radio. Zaprojektował i wykonał kilka typów lampowych odbiorników radiowych. W 1929 r. skonstruował odbiornik telewizyjny, demonstrowany na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Podczas wojny walnie przyczynił się do utrzymania łączności Polskiego Ruchu Oporu z zagranicą. Pod okupacją niemiecką pracował w tajnym nauczaniu. Był doradcą technicznym podziemnej służby łączności Armii Krajowej w zakresie stosowania odpowiednich anten radiowych dla radiostacji konspiracyjnych, opracował specjalny typ anteny kompensacyjnej, uniemożliwiającej lokalizację radiostacji przez goniometry. W czasie Powstania Warszawskiego zmontował rozgłośnię lokalną na Starym Mieście. Po wojnie przystąpił do pracy w Państwowych Zakładach Tele-Radiotechnicznych i w Centralnym Biurze Konstrukcyjnym Telekomunikacji. Od 1956 r. był kierownikiem Zakładu Teorii Łączności w IPPT PAN, a od 1960 r. do przejścia na emeryturę (1969) był dyrektorem Instytutu Geofizyki PAN. Zorganizował wyprawy naukowe w rejony równika (m.in. do Wietnamu) i biegunów Ziemi (na Spitsbergen i Antarktydę). Dla uhonorowania Jego nazwiska, przylądek i dolinę na Antarktydzie nazwano Jego imieniem: Przylądek Manczarskiego (62o09'30" S, 58o20' W) i Dolina Manczarskiego (62o16'15" S, 100o44'15" E). Rozpoczął organizację krajowych badań sztucznych satelitów Ziemi i utworzył dział budowy aparatury geofizycznej. Prowadził wykłady zlecone z zakresu teorii anten i rozchodzenia się fal elektromagnetycznych na Politechnice Warszawskiej (1946-66) i w Wojskowej Akademii Technicznej (1951-79). W 1956 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1969 — zwyczajnego. Był przewodniczącym Rady Naukowej w Wojskowym Instytucie Łączności (1972-79) i członkiem rad naukowych innych instytutów. Źródła i szczegóły Żródło 1	A	W	S
48	Manduk Władysław	A		W
49	Maroszek Józef	A		W
50	Marschak Leopold	A		W
51	Michalczewski Wincenty	A		W
52	Mirowski Tadeusz Tadeusz Mirowski, student Wydziału Inżynierii Politechniki Warszawskiej, pseudonim "Oracz". Szef motoryzacji warszawskich grup szturmowych Starych Szeregów. Jadąc do akcji wysadzenia mostu pod Czarnocinem, poległ 2. VI. 1943r. podczas obławy w walce z żandarmerią niemiecką na Bielanach. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	S		S
53	Motylski Franciszek	A	W	W
54	Müller Aleksander		W	W
55	Nałęcz Maciej	A		W
56	Nekanda-Trepka Leszek	A	W	W
57	Niemiec Janusz	A		W
58	Nowicki Stefan Stefan Nowicki (8 czerwca 1912/16 w Dąbrowie Górniczej, zm. 7 kwietnia 1992 w Warszawie), inżynier, żołnierz Armii Krajowej. Ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Po odsłużeniu wojska rozpoczął pracę w Fabryce Szpotańskiego na Kamionku w dziale urządzeń silnoprądowych. W czasie wojny w stopniu podporucznika ps. „Bolek” podjął działalność konspiracyjną jako oficer informacyjny (wywiadu) - II Obwód "Żywiciel" (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - zgrupowanie "Żubr" - pluton 239, grupującego pracowników Fabryki Szpotańskiego. Dowódcą plutonu był ppor. inż. Zdzisław Grunwald, jego zastępcą plut. pchor. inż. Władysław Rode. Pchor. inż. Stefan Nowicki był współorganizatorem plutonu. Brał udział w Powstaniu Warszawskim - pluton walczył na Marymoncie, Żoliborzu, w Puszczy Kampinoskiej, ok. 7 sierpnia podejmował zrzuty angielskie. Ranny 30 września. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Po upadku Żoliborza 30 września, w październiku zostaje wywieziony do obozu jeńców. Po wojnie pracował na stanowisku docenta na Politechnice Łódzkiej. W latach 1958-1961 był kierownikiem Katedry Fizyki Teoretycznej Wydziału Elektrycznego. Od 1961 r. pracował na stanowisku profesora w Instytucie Badań Jądrowych w Świerku. Jego syn Marek Nowicki (ur. 21 lipca 1947 w Łodzi, zm. 10 października 2003 w Warszawie) w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku współtworzył studencki ruch alpinistyczny w Polsce, a w następnej dekadzie był Prezesem Federacji Akademickich Klubów Alpinistycznych i członkiem Zarządu Polskiego Związku Alpinizmu. Od grudnia 1982 współtworzył podziemny Komitet Helsiński w Polsce. Był współautorem jego pierwszych raportów na temat naruszeń praw i wolności człowieka w PRL, przekazywanych Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Po upadku komunizmu w Polsce członkowie Komitetu Helsińskiego założyli Helsińską Fundację Praw Człowieka. Marek Nowicki stał na jej czele od roku 1990. Źródła i szczegóły Żródło 1 Żródło 2 Żródło 3 Żródło 4 Żródło 5 Żródło 6 Żródło 7	A		S
59	Okołów Zygmunt	A		W
60	Paczkowski Zbigniew Zbigniew Paczkowski, inżynier, absolwent Wydziału Mechanicznego Politechniki Warszawskiej, pseudonim "Brzechwa". W czasie Powstania Warszawskiego kierownik warsztatu rusznikarskiego Armii Krajowej, w którym naprawiano broń i gdzie podjął pracę konstrukcyjną nad granatnikiem. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje		W	S
61	Ptaszycka Anna	A		W
62	Puczyński Kazimierz	A		W
63	Pytkowski Wacław	A		W
64	Rabanowski Jan	A		W
65	Rossiński Bolesław	A		W
66	Różycki Jan	A		W
67	Rydzewski Bronisław		W	W
68	Ryżko Stanisław Stanisław Ryżko (ur. 14 stycznia 1910 roku w Stanisławowie powiat Mińsk Mazowiecki, zm 7 kwietnia 1974). W 1927 roku podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, które ukończył w 1934 roku, z dyplomem inżyniera na sekcji prądów słabych (tak nazywano wówczas teletechnikę i radiotechnikę). Pod koniec studiów został zatrudniony na stanowisku asystenta (a następnie starszego asystenta i adiunkta) w Katedrze Radiotechniki. Od września 1939 r. uczestniczył w budowie i uruchomieniu w listopadzie nadajnika krótkofalowego przekazanego następnie Związkowi Walki Zbrojnej (ZWZ). Uczstniczył także w produkcji radiostacji konspiracyjnych. Podczas wojny brał udział w tajnym nauczaniu na Politechnice Warszawskiej. Po wojnie uczestniczył w odbudowie Politechniki Warszawskiej i Państwowego Instytutu Telekomunikacyjnego. W Instytucie tym kierował Zakładem Nadajników. W 1948 roku obronił doktorat przed Radą Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej z profesorem Januszem Groszkowskim jako promotorem. Dalsze awanse naukowe to tytuł profesora nadzwyczajnego (1954) oraz profesora zwyczajnego (1962). Dowodem uznania Jego osiągnięć, zarówno na polu badań jak i organizacji nauki, było powołanie w 1967 roku na członka korespondenta Polskiej Akademii Nauk. Stanisław Ryżko miał istotny udział w zorganizowaniu nowego Wydziału Łączności w 1951 roku. W 1952 roku otrzymał nominację na kierownika Katedry Urządzeń Radiotechnicznych. Etapem rozwoju Katedry było połączenie jej z Katedrą Telewizji i zmiana nazwy na: Katedra Urządzeń Radiotechnicznych i Telewizyjnych. Działalność organizacyjna Stanisława Ryżki na rzecz środowiska akademickiego wykraczała daleko poza funkcję kierownika Katedry. Zajmował on na Politechnice Warszawskiej następujące stanowiska: prodziekana Wydziału Łączności (1950-1951), dziekana Wydziału Łączności (1951-1954), prorektora PW (1954-1955), prodziekana ds. naukowych na Wydziale Elektroniki (1966-1969). Od 1970 roku aż do śmierci kierował Instytutem Radioelektroniki jako jego pierwszy dyrektor. Przyczynił się wydatnie do budowy nowego Gmachu Elektroniki, do którego przeniósł Katedrę Urządzeń Radiotechnicznych w 1963 roku, jeszcze przed ostatecznym ukończeniem budowy. Dzięki jego zaangażowaniu w Instytucie Radioelektroniki powstało m.in. kilka serii częstościomierzy-czasomierzy elektronicznych oraz układy rozszerzające zakres pomiarowy. Mierniki były produkowane przez ZDAR (także przez ZOPAN) i używane w wielu laboratoriach w Polsce. W latach sześćdziesiątych zespół pod kierunkiem Stanisława Ryżki intensywnie rozwijał cyfrowe metody pomiarów, dążąc do osiągnięcia coraz wyższych częstotliwości. Stanisław Ryżko, w ścisłym związku z prowadzonymi wykładami na Politechnice Warszawskiej i w Wojskowej Akademii Technicznej, zajmował się rozwinięciem metod graficznych w zastosowaniu do projektowania obwodów dopasowujących w nadajnikach radiowych oraz optymalizacji warunków pracy lamp mocy i tranzystorów. Za kształcenie kadry Stanisław Ryżko uzyskał w 1973 roku Nagrodę Indywidualną I stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Za osiągnięcia w dziedzinie dydaktyki otrzymał w 1963 roku Nagrodę Indywidualną II stopnia, a w 1969 roku Nagrodę Zespołową I stopnia Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Został także uhonorowany wieloma odznaczeniami państwowymi: Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżami Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, brązowym i srebrnym Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”. Źródła i szczegóły Żródło 1	A	W	S
69	Sarkisow Aleksander	A	W	W
70	Skarbiński Michał		W	W
71	Skibniewska Halina		W	W
72	Skibniewski Zygmunt		W	W
73	Sławiński Stanisław		W	W
74	Smoleński Dionizy Dionizy Smoleński, inżynier chemik, absolwent Politechniki Warszawskiej. Mając do dyspozycji laboratorium chemiczne w Instytucie Higieny w Warszawie, prowadził w nim badania materiałów wybuchowych dla Armii Krajowej. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje	A	W	S
75	Sołtyk Tadeusz	A		W
76	Srebrzyński Józef Józef Srebrzyński, ps. „Józef” (ur. 16 marca 1902 r. w Bliżynie pow. Kielecki, zm. 2 czerwca 1963 w Ciechocinku), syn Stefana i Marii ze Stępniewskich oficer Wojska Polskiego i Armii Krajowej. W listopadzie 1918 uczestniczył w rozbrajaniu Niemców. Brał udział w wojnie polsko-sowieckiej służył ochotniczo w WP. W grudniu 1920 r. podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, które po przerwie ukończył i 26 listopada 1936 otrzymał dyplom inżyniera elektryka oraz magistra nauk technicznych. W 1936 został mianowany zastępcą szefa Biura Studiów Technicznych Dowództwa Wojsk Łączności w Ministerstwie Spraw Wojsowych. Zajmował się rozbudową urządzeń telekomunikacyjnych, przemysłem w zakresie łączności wojskowej, oceną wynalazków w dziedzinie telekomunikacji. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r., ewakuowany wraz z Dowództwem Wojsk Łączności z Warszawy do Lublina, zgłosił się ochotniczo na stanowisko zastępcy szefa łączności ds. łączności radiowej w sztabie Armii „Lublin”. Po kapitulacji oddziałów Armii «Lublin» pod Tomaszowem Lubelskim (20 IX) został wzięty do niewoli niemieckiej, ale w listopadzie t.r. zdołał uzyskać zwolnienie ze szpitala jenieckiego w Krakowie i w końcu tego miesiąca powrócił do Warszawy. W konspiracji służył od grudnia 1939 w Służbie Zwycięstwu Polski. Od stycznia 1940 był szefem łączności technicznej w Oddziale V (łączności) Komendy Okupacji Niemieckiej ZWZ, a od czerwca t.r. – Komendy Głównej (KG) ZWZ. Kierowany przezeń Wydział Łączności Technicznej nawiązał łączność radiową dwustronną z Bazami Łączności z Krajem. Kiedy w maju 1942 Wydz. Łączności Technicznej został przekształcony w Dowództwo Wojsk Łączności AK pod dowództwem mjr. (potem ppłk.) Jerzego Uszyckiego (będącego jednocześnie zastępcą szefa Oddziału V KG AK ds. łączności technicznej) objął funkcję jego zastępcy i pełnił ją aż do kapitulacji powstania warszawskiego, nadzorując bezpośrednio pracę działów administracji i produkcji w Dowództwie Wojsk Łączności. We wrześniu 1943 awansowany został na podpułkownika. W ramach planu odtwarzania Sił Zbrojnych przewidywany był na stanowisko szefa łączności MON. Wziął udział w powstaniu warszawskim 1944 r. Po kapitulacji oddziałów powstańczych przebywał w Stalagu Lamsdorf (Łambinowice) i Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew). Po uwolnieniu z niewoli, w lutym 1945, wrócił do kraju. Aresztowany na kilka dni w kwietniu t.r., po zwolnieniu z więzienia w połowie tego miesiąca powrócił do podziemia jako szef łączności w sztabie nowo utworzonej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Ponownie aresztowany 27 VI t.r., wyrokiem Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie z 26 XI t.r. został skazany na karę śmierci. Po dwukrotnej zamianie wymiaru kary (z kary śmierci na 10 lat więzienia i następnie na 2 lata) wyszedł na wolność w lipcu 1947. W latach 1947–51 jako starszy asystent prowadził wykłady na Politechnice Warszawskiej. oraz w Szkole Inżynierskiej im. M. Wawelberga i S. Rotwanda. Jednocześnie był kierownikiem kolejno: działu postępu technicznego, działu organizacyjnego (od r. 1949), działu bibliografii technicznej (od r. 1950) w Centralnym Zarządzie Przemysłu Elektrotechnicznego, oddziału technologicznego w Biurze Konstrukcyjnym Zakładów Wytwórczych Lamp Elektrycznych w Warszawie przy ul. Karolkowej 32 (od r. 1951). Od r. 1954 pracował w Spółdzielni Pracy «Elektromatyka», najpierw jako kierownik techniczny, potem kierownik zespołu rozwoju lamp oświetleniowych (od r. 1956), wreszcie kierownik zespołu lamp elektronowych (od r. 1959). Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Decyzją Komisji Weryfikacyjnej AK w Londynie z 24 III 1961 zweryfikowano go jako odznaczonego Virtuti Militari V kl. (na mocy rozkazu Dowódcy AK, Nr 511 z 2 X 1944). Źródła i szczegóły Żródło 1 Żródło 2	A	W	S
77	Staniszkis Jerzy	A	W	W
78	Stefanowski Bohdan Bohdan Stefanowski profesor Politechniki Warszawskiej. W 1944r. przeprowadził badania grafitowych sterów gazodynamicznych rakiety V-2. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje		W	S
79	Steyer Włodzimierz	A		W
80	Strumpf Witold	A		W
81	Struszyński Marceli Marceli Struszyński, profesor chemii Politechniki Warszawskiej. W 1944 r. przeprowadził badania środków pędnych wykradzionej rakiety V-2. Źródło: Wydanie specjalne Biuletynu Informacyjnego PW, wrzesień 1989 r. Dodatkowe informacje		W	S
82	Szydelski Zbigniew	A	W	S
83	Tomassi Witold		W	W
84	Tymowski Janusz	A	W	W
85	Vogtman Józef	A		W
86	Walter Jan	A		W
87	Wasiutyński Zbigniew	A		W
88	Wilniewczyc Piotr		W	W
89	Wrotny Lucjan Tadeusz	A	W	W
90	Zawrotny Wacław	A		W
91	Zborowski Bruno		W	W
92	Żabowski Józef	A	W	W
93	Żaryn Stanisław	A	W	W
94	Żelski Feliks	A		W