Grób zamordowanej załogi magazynu broni

Mogiła zbiorowa pięciu bestialsko zamordowanych żołnierzy AK: Jana Garsteckiego ps. „Robotnik", dr Franciszka Grodeckiego, Bogusława Kołodziejskiego ps. „Rżewski", Tomasza Pondra ps. „Tomek" oraz Józefa Sikorskiego ps. „Józef", cmentarz parafialny w Milanówku, kwatera XII, aleja boczna, grób nr 5
Nad ranem 10 sierpnia 1944 roku Niemcy zaskoczyli obsługę magazynu broni Obwodu "Bażant" AK. Żołnierze AK poddali się pod grożbą rozstrzelania zgromadzonej ludności. Zostali zastrzeleni na miejscu wraz z mieszkającym w pobliżu lekarzem, jeden z nich został wywieziony do więzienia w Radogoszczu > Opis wydarzeń

Życiorysy poległych

• sierż. pchor. Dionizy Rybiński ps. "Gładzisz", "Betka" (zm. 1945 r. - zamordowany w więzieniu w Radogoszczu)
  
  Sierż. pchor. Dionizy Rybiński ps. „Betka", „Gładzisz"
  NOW-AK. Szef Referatu I Organizacyjno-personalnego krypt. "Organy" w okresie 1943 - 10.08. 1944 r. Oficer broni w Podreferacie broni i amunicji. W latach 1942 - 1943 był jednym z wykładowców Zastępczych Kursów Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty odbywającym się w Milanówku.
  
  
• sierż. Józef Sikorski ps. "Józef" (ur. 1900 r., zm. 10.8.1944 r.)
  sierż. Józef Sikorski ps. "Józef"
  Żołnierz AK. Pochodził z Łodzi, skąd uciekł przenosząc się do Milanówka w 1942 lub 1943 roku. Prawdopodobnie miało to związek z aresztowaniem jego żony Heleny, która została później, 18 września 1943 roku, przewieziona do KL Auschwitz, gdzie zmarła 4 lutego 1944 roku. Do Milanówka trafił prawdopodobnie w 1943 roku i włączył się w lokalne struktury konspiracji AK. Od wiosny 1944 roku pełnił funkcję magazyniera w głównym magazynie broni Obwodu „Bażant”.
  
  
• plut. pchor. Jan Andrzej Garstecki ps. "Robotnik" (ur. 10.10.1921 r., zm. 10.8.1944 r.)
  
  plut. pchor. Jan Garstecki ps. „Robotnik"
  Urodził się w Sierakowie, w rodzinie Wincentego, farmaceuty, i Zofii z d. Adamskiej. Od roku 1932, zgodnie z tradycją rodzinną, został uczniem Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu i harcerzem najstarszej w Wielkopolsce 15. Poznańskiej DH im. Romualda Traugutta. Uczestniczył w wielu wycieczkach i obozach na terenie całego kraju (w tym do Gdyni, Rozewia, Gdańska, Spały, Krakowa, Gór Świętokrzyskich, Katowic i Magórki k. Bielska-Białej).
  Realizowana wówczas reforma szkolnictwa średniego dotychczasowy jednolity system nauczania w gimnazjach, aż do uzyskania świadectwa maturalnego, rozbiła na 2 etapy: gimnazjalny i licealny. Stąd po zakończeniu pierwszego z tych etapów rodzice zdecydowali o przeniesieniu Janka Garsteckiego do Prywatnego Liceum Koedukacyjnego Miasta Międzychodu im. Heliodora Święcickiego. Wychowawczynią jego klasy była polonistka mgr Antonina Kotkowska. W momencie wybuchu wojny był uczniem II klasy licealnej.
  12 grudnia 1939 roku wraz z rodzeństwem i rodzicami został wysiedlony do Niepokalanowa, a następnie przesiedlony do Milanówka. Podjął naukę na tajnych kompletach i zdał egzamin maturalny. Równocześnie przystąpił do Narodowej Organizacji Wojskowej, złożył przysięgę i przyjął pseudonim „Robotnik”. Ukończył z wyróżnieniem kursy podoficerskie. W listopadzie 1942 roku oddelegowany został do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty. Po jej ukończe-niu, w czerwcu 1943 roku, uzyskał stopień plut. pchor. i nominację na dowódcę 50. plutonu AK w Grodzisku Mazowieckim, w składzie 10. Pułku Piechoty AK.
  Pośmiertnie odznaczony Krzyżem AK i Krzyżem Partyzanckim oraz awansowany do stopnia sierżanta podchorążego (awans wręczył rodzinie ppłk mgr inż. Jan Bykowski - Komendant WKU Pruszków w asyście ppłk Janusza Czajkowskiego 3.05.1998 r. w Milanówku).
  Jego ojciec Wincenty Garstecki od 1940 roku pracował w aptece w Białej Podlaskiej, po roku wrócił i pracował w aptece w Grodzisku Mazowieckim, Wstąpił w struktury konspiracyjne. Poświęcił się głównie niesieniu pomocy medycznej pozbawionym dostępu do lekarza chorym i rannym. W kwietniu 1942 roku uczestniczył w organizowaniu opieki i lekarstw dla Józefa Spychalskiego ps. „Grudzień” – oficera do zadań specjalnych Naczelnego Wodza, cichociemnego poturbowanego w czasie desantu.
  Podczas wojny także jego matka zaangażowała się w działalność konspiracyjną i charytatywną. Jego siostry również działały w konspiracji: Hanna Maria Garstecka-Szulc ps. „Kalina” (1923–2005), gimnazjalistka, harcerka, była łączniczką ZWZ-AK. Jadwiga Garstecka-Dankiewicz (ur. 1925, zm. 7.07.2014 r.), uczennica, była żołnierzem AK.
  Żródła:
  1. http://akwielkopolska.pl/biograms/index/biograms/1,178,0,0,Biogramy,Strona1,1.html
  2. http://www.wbc.poznan.pl/Content/339198/401162.pdf - szczegóły o rodzinie Garsteckich
  3. https://wagrowiec1381.wordpress.com/2018/03/25/florian-spychalski-wielkopolski-zyciorys-czesc-czwarta-i-ostatnia-losy-wojenne-i-powojenne/
  4. https://wypedzeni1939.locloud.pl/files/original/8e222bdea0a33771ccf4e5e9facddf95.pdf
  
  
• kpr. pchor. Bogusław Kołodziejski ps. „Rżewski" (ur. 22.05.1922 r. w Łodzi, zm. 10.8.1944 r.).
  kpr. pchor. Bogusław Kołodziejski ps. "Rżewski"
  Ukończył Szkołę Powszechną im. Józefa Piłsudskiego, a następnie Szkołę Zgromadzenia Kupców przy ul. Narutowicza w Łodzi. W maju 1939 roku przeniósł się z Łodzi wraz z rodzicami i rodzeństwem do Milanówka. Podjął naukę na tajnych kompletach i w 1941 roku zdał egzamin maturalny w gronie 24 abiturientów. Interesował się rzeźbiarstwem, pobierał lekcje rzeźby u mieszkającego w Milanówku prof. Jana Szczepkowskiego.
  Od 1942 roku należał do ZWZ-AK - przydział: pluton 52 pod dowództwem por. Ryszarda Csáky ps. „Raczyński”. W czerwcu 1943 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Milanówku. Brał udział w akcjach ubezpieczeniowych zrzutów i przerzutów broni.
  Pośmiertnie odznaczony Krzyżem AK i Krzyżem Partyzanckim oraz awansowany do stopnia sierżanta podchorążego(awans wręczył rodzinie ppłk mgr inż. Jan Bykowski - Komendant WKU Pruszków w asyście ppłk Janusza Czajkowskiego 3.05.1998 r. w Milanówku)
  
  
• kpr. Tomasz Ponder „Tomek" (ur. 3.05.1912 r. w Chrzanowie Małym gm. Grodzisk, zm. 10.08.1944 r.)
  kpr. Tomasz Ponder ps. "Tomek"
  Ze zbiorów rodzinnych Antoniny Ponder
  Uczestnik kampanii wrześniowej 1939 roku. Od lutego 1940 roku należał do ZWZ-NOW-AK – przydział: pluton 52 pod dowództwem por. Ryszarda Csáky ps. „Raczyński”. Brał udział w akcjach ubezpieczeniowych zrzutów i przerzutów broni. Należał do stałej ochrony magazynu broni na terenie jego posesji. Z zawodu krawiec. Miał 4 braci: Bolesława, Wacława, Stanisława i Antoniego oraz 2 siostry: Władysławę i Małgorzatę.
  Pośmiertnie odznaczony Krzyżem AK i Krzyżem Partyzanckim oraz awansowany do stopnia sierżanta (awans wręczył rodzinie ppłk mgr inż. Jan Bykowski - Komendant WKU Pruszków w asyście ppłk Janusza Czajkowskiego 3.05.1998 r. w Milanówku).
  
  
• ppłk Franciszek Grodecki (ur. 28.01.1863 r. na Pomorzu,, zm. 10.8.1944 r.).
  
  Ppłk dr med. Franciszek Grodecki
  Syn Józefa i Stanisławy z Ławcewiczów. Gimnazjum ukończył w Mariampolu, a następnie Wydział Lekarski Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Dyplom lekarza uzyskał 30.11.1889 nr 563.
  Po ukończeniu studiów pracował w uzdrowiskach w Druskiennikach i Birsztanach – jako ordynator, był także pierwszym prezesem Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Kownie i prezesem Rady Rodzicielskiej gimnazjum w Kownie.
  Był żonaty z Barbarą z Tyrawskich.
  Podczas I wojny światowej wcielony do armii rosyjskiej, był m.in. starszym ordynatorem szpitala fortecy kowieńskiej, naczelnym lekarzem brygady pospolitego ruszenia, naczelnym lekarzem pociągu szpitalnego frontowego i naczelnym lekarzem szpitala dywizyjnego.
  Po rewolucji był organizatorem i prezesem Polskiego Komitetu Wojskowego XII Armii oraz delegatem sztabu XII Armii do spraw jeńców Polaków z armii niemieckiej i austriackiej. Po demobilizacji znalazł się w Rybińsku i zorganizował Koło Młodzieży Polskiej. W 1918 roku przedostał się do Kowna, a jesienią przeniósł się do Warszawy i wstąpił do armii polskiej w randze kapitana. Został komendantem Centralnej Składnicy Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wojskowych, której zadaniem było zaopatrzenie na froncie i tyłach w sprzęt lekarski, a następnie szefem Szpitala Wojskowego PCK w Warszawie. Kolejno awansowany do stopnia majora i podpułkownika.
  Po wyjściu z wojska do 1924 roku pełnił funkcję naczelnika wydziału w Ministerstwie Zdrowia, do 1929 roku był naczelnym lekarzem Kasy Chorych m.st. Warszawy, a następnie naczelnym lekarzem Kasy Chorych Żyrardowa.
  25 sierpnia 1935 roku został delegatem powiatu błońskiego (obwód 8 Milanówek) do Warszawskiego Wojewódzkiego Kolegium Wyborczego.
  Podczas II wojny światowej należał do NOW-AK, prowadził kursy sanitarne w Milanówku razem z dr. Feliksem Pawlakiem (AK) i hr. Marią Tarnowską (WSK), sanitariuszką podczas wojen bałkańskich oraz na froncie austriacko-rosyjskim I wojny światowej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pełniła funkcję komendanta czołówki Czerwonego Krzyża.
  Jedna z ulic w Milanówku, przy której mieszkał, nosi jego imię (wcześniej ulica Żukowska).
  Jego syn Miłosz Gabriel Tadeusz Grodecki ps. "Oskierko" (ur. 5.05.1890 w osadzie Sokoły na Mazowszu, zm. 14.11.1975) ukończył studia medyczne na UJ. W Wojsku Polskim służył od lipca 1919 do końca 1923 roku – był żołnierzem patrolu sanitarnego Pierwszej Kompanii Kadrowej, lekarzem uzdrowiskowym w Druskiennikach i Szczawnicy, a następnie Kasy Chorych w Warszawie. Podczas II wojny światowej w konspiracji. Po wojnie współorganizator Związku Lekarzy Państwa Polskiego.
  Franciszek Grodecki i jego syn Miłosz są autorami wielu zdjęć. Ich bogaty zestaw, mieszczący się w niewielkiej skrzynce, został odnaleziony przez spadkobiercę w latach 80. XX wieku w domu Miłosza Grodeckiego w Warszawie. Obejmuje szklane negatywy z lat 1904–1914 oraz negatywy celuloidowe powstałe między 1914 a 1939 rokiem.
  Źródła:
  1. https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0008/67229/59-01_137-147.pdf
  2. http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/plain-content?id=101698
  3. http://www.nasz-czas.lt/_NCZ_ARCHYVAS/512/czas.html
  4. https://www.fotopolis.pl/newsy-sprzetowe/branza/11451-odkrycia-projektu-fotorejestr
  5. https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=29&ved=2ahUKEwj-r__C28bcAhWrIJoKHba8AvA4FBAWMAh6BAgIEAI&url=http%3A%2F%2Fwww.polishhistory.pl%2Fuploads%2Fmedia%2FFOTO-kolekcje_prywatne.doc&usg=AOvVaw3ixzUZkCYK9r87BOTkWSFw
  6. http://bc.wbp.lodz.pl/Content/79017/Zycie_Gromadzkie1935_no36a.pdf
  7. https://docplayer.pl/46392624-N14-1930-r-iii-luty-zt-2-ionacy-noscicke-wysoki-protektor-polsk-iej-prezydent-rzeczy-pospoe1tej-polskiej-p-o-rsk-mes.html
  8. Cmentarz w Milanówku – Przewodnik biograficzny, red. Elżbieta Kubek i in., APDOP Milanówek 2009