Rajd Kombatancki śladami pamięci narodowej w Zamościu i na Roztoczu

W sobotę 10 czerwca br. skoro świt wyruszył z Warszawy spod budynku PAST-y Rajd Kombatancki Śladami Pamięci Narodowej w Zamościu i na Roztoczu.

Organizatorem Rajdu było Ogólnokrajowe Środowisko Żołnierzy Armii Krajowej Korpusu „Jodła”, przy wsparciu finansowym Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz pomocy Zarządu Głównego ŚZŻAK. Uczestniczyli w nim kombatanci z różnych środowisk Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wraz z Rodzinami oraz młodzież i nauczyciele ze Szkoły Podstawowej Nr 223 im. Partyzantów Ziemi Kieleckiej.

Trasa Rajdu wiodła przez Zamość, Zwierzyniec, Sochy, Górecko Kościelne, Józefów, Osuchy, Błudek, Susiec i Łosiniec.

Pierwszy przystanek był w Zamościu, gdzie z miejscowym przewodnikiem Panem Zbigniewem Pietrynko, uczestnicy Rajdu przystąpili do zwiedzania Zamościa: renesansowego Starego Miasta wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, fortyfikacji miejskich, Rynku Wielkiego z renesansowymi kamienicami i ratuszem, Katedry, Bramy Lwowskiej, Lubelskiej, Szczebrzeskiej, Pałacu Zamoyskich, Pomnika Jana Zamoyskiego oraz synagogi.

Następnie wszyscy udali się na Rynek, gdzie czekał już na nas Prezes Okręgu Zamość ŚZŻAK Kol. Sławomir Zawiślak wraz z przedstawicielami Okręgu.

Po wspólnym posiłku poczty sztandarowe Środowiska “Jodła” oraz Okręgu Zamość ŚZŻAK , a także uczestnicy Rajdu przeszli przed miejsce pamięci - Rotundę, gdzie złożyli hołd pomordowanym, wiązankę kwiatów i zapalili znicze. Rotunda wchodziła niegdyś w skład systemu obronnego Twierdzy Zamość, w czasie okupacji było tam więzienie śledcze gestapo, obóz przejściowy i miejsce egzekucji, głównie inteligencji polskiej w ramach niemieckiego programu A-B. Tam również Prezes Okręgu Zamość ŚZŻAK Kol. Sławomir Zawiślak pokrótce opowiedział zebranym historię tego miejsca oraz zaprezentował dorobek swojego Okręgu.

Następnie nasz Rajd skierował się do Zwierzyńca – dawnej siedziby Ordynacji Zamoyskich. Tam odbyliśmy spacer po miasteczku ze zwiedzaniem zabytków, m.in. Kościoła na wodzie (XVIII w., staw z wyspą kazała stworzyć Marysieńka, żona Jana Sobiepana Zamoyskiego, późniejsza Sobieska), dawny pałac ordynacji i browar.

Po obejrzeniu tych wszystkich miejsc udaliśmy się na zasłużony odpoczynek, gdzie po obiadokolacji rozpaliliśmy ognisko i przy melodii powstańczych piosenek siedzieliśmy do późnych godzin wieczornych.

Drugi dzień naszego Rajdu rozpoczęliśmy od odwiedzenia wsi Sochy. Wieś ta była spacyfikowana przez wojska Wermachtu i samoloty w ramach akcji „wysiedlania” ludności Zamojszczyzny. Tam na cmentarzu pomordowanych oddaliśmy hołd, złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze.

Następnie w Górecku Kościelnym – wiosce należącej niegdyś do Ordynacji Zamoyskich, w czasie ostatniej wojny kilkakrotnie pacyfikowanej (ostatniej pacyfikacji zapobiegli partyzanci AK) - w miejscu kultowym na Roztoczu zwiedziliśmy: modrzewiowy kościółek pw. św. Stanisława (XVIII w.), wybudowany na miejscu objawień świętego (1648 r.), który miał ponoć uratować wioskę przed spaleniem przez Kozaków oblegających twierdzę Zamość podczas powstania Chmielnickiego; relikwie świętego Stanisława Biskupa Męczennika podarował parafii kardynał Karol Wojtyła (1968 r.) oraz odbyliśmy spacer starą 450-letnią aleją dębową.

Kolejnym punktem naszego Rajdu była wieś Józefów. W czasie ostatniej wojny centrum partyzantki Puszczy Solskiej (tzw. Republika Józefowska); to stąd pochodził por. Konrad Bartoszewski pseudonim "Wir", jeden z najwybitniejszych partyzanckich dowódców działających na Zamojszczyźnie.

W Osuchach - miejscu największej w Polsce bitwy partyzanckiej podczas II wojny światowej (bitwa nad Sopotem w Puszczy Solskiej), która była punktem kulminacyjnym niemieckiej akcji przeciw partyzanckiej (Sturmwind II) na cmentarzu na którym jest pochowanych ok. 300 poległych z oddziałów Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich oddaliśmy hołd, złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze.

Następnymi miejscami jakie odwiedziliśmy podczas naszego Rajdu była wieś Błudek, gdzie oddaliśmy hołd i zapaliliśmy znicze naprzeciwko kamieniołomów w miejscu obozu karnego dla partyzantów AK, prowadzonego przez NKWD i UB rozbitego przez podziemie akowskie z Suśca i Józefowa, a także Susiec gdzie na zakończenie odbyliśmy spacer do urokliwego rezerwatu „Szumy nad Tanwią” obejmującego doliny potoku Jeleń i rzeki Tanew, z licznymi małymi naturalnymi progami wodnymi.

Zwieńczeniem rajdu było odwiedzenie Cmentarza Wojennego Żołnierzy Armii Kraków w Łosińcu. Znicz z inskrypcją „Żołnierzom 201. pułku piechoty Armii Kraków” zapaliła młodzież szkolna z Koleżanką Prezes Ogólnokrajowego Środowiska „Jodła” Teresą Stanek oraz Piotrem Kurkiem, którego ojciec ppor. Józef Kurek VM walczył w okolicach Łosińca we wrześniu 1939.

Dziękujemy wszystkim za podjęty trud i uczestnictwo w tej wspólnej podróży. Szczególne podziękowania należą się jednak Zarządowi Ogólnokrajowego Środowiska Żołnierzy Korpusu „Jodła”: Koleżance Prezes Teresie Stanek, Koledze Wiceprezesowi Tadeuszowi Jurkowskiem, oraz Pani Annie Marczak-Krupa i Panu Stanisławowi Krupa, ponieważ to Oni podjęli się realizacji tego pomysłu.

Dziękujemy pocztom sztandarowym, a także Pani Wandzie Wołkowyckiej i uczniom Szkoły Podstawowej Nr 223 im. Partyzantów Ziemi Kieleckiej.

Specjalne podziękowania należą się również wszystkim osobom, które spotkaliśmy na trasie naszego Rajdu, a które nas tak gościnnie i serdecznie przyjmowały.

Cieszy nas, że na każdym kroku spotykała nas życzliwość zarówno w miejscach, które odwiedzaliśmy, jak i od osób, które wzruszone zatrzymywały nas na ulicy. To dla nas jest dowód, że pamięć o żołnierzach Armii Krajowej i ich czynach trwa.

/S.K/

2 A