22 sierpnia br. Zarząd Główny Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej przekazał, po rozpoznaniu możliwości i wielu rozmowach w depozyt Muzeum Wojska Polskiego sztandar oddziału AK Antoniego Burzyńskiego „Kmicica” – pierwszego Oddziału Armii Krajowej na Wileńszczyźnie.
Uroczyste przekazanie i podpisanie umowy odbyło się w siedzibie Muzeum Wojska Polskiego w sali Polskiego Państwa Podziemnego, gdzie Dyrektor Muzeum Wojska Polskiego Adam Buława powitał zebranych i przybliżył historię sztandaru.
Jak powiedział Prezes ZG ŚZŻAK prof. dr hab. Leszek Żukowski sztandar został przekazany w depozyt, aby społeczeństwo, patrząc na ten eksponat, mogło dowiedzieć się więcej. W siedzibie naszego Związku nie było takiej możliwości.
Sztandar powstał przez przerobienie przedwojennego sztandaru Szkoły Podstawowej ze wsi Maciaszcze w powiecie Postawskim. Sztandar szkolny był przechowywany w Ludwinowie przez Aleksandrę i Józefa Soroków i przez ich córki: Irenę ps. „Irys”, Zofię ps. „Adiutancik” i Lucynę ps. „Marylka”. Przerobiony przez nie przez wyprucie nazwy Szkoły i wyhaftowanie nowego tekstu został przystosowany do nowych zadań.
W czerwcu 1943 r. sztandar został przekazany Władysławowi Chojeckiemu ps. „Podbipięta” z Oddziału „Kmicica”. Przez krótki czas sztandar był w Oddziale i na ten sztandar składali przysięgę pierwsi żołnierze Oddziału.
Wskutek narażenia sztandaru na ciągłe niebezpieczeństwa ze strony zaborców podjęto decyzję odesłania sztandaru do rodziny Soroków do Ludwinowa, gdzie skrupulatnie był przechowywany przez jego wykonawczynie, aż do momentu spalenia Ludwinowa i przeniesienia się rodziny Soroków wraz ze sztandarem do Wilna.
Po zakończeniu działań wojennych, sztandar zaszyty w poduszce przewieziono do Lublina, następnie do Warszawy i wreszcie do Wrocławia.
W latach osiemdziesiątych podany został renowacji przez uzupełnienie wyprutych wcześniej napisów.
Renowację przeprowadziły siostry zakonne we Wrocławiu, przywracając napis „Armia Krajowa Oddział Kmicica Wilno”.
Jako ostatni sztandar przechowywał żołnierz „Kmicica”, „Łupaszki” i „Krysi” Jan Pisarczyk ps. Wyrwa”, który przekazał go do Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
S.K
fot. Piotr Hrycyk
